Dubbelbloed: “Ik geef mijn dochter mee dat Papoea-vrouwen powervrouwen zijn.”
Zo’n 6 jaar geleden groeide bij Cheyenne Kooistra (27) de interesse voor haar afkomst. Haar tweede naam is Neltji, vernoemd naar haar oma die in ’62 van Papua naar Nederland vluchtte. Cheyenne: “Mijn moeder was pas 19 jaar oud toen haar moeder, mijn oma, overleed. Daardoor werd het moeilijker om meer te weten te komen over onze familiegeschiedenis. Het feitelijke verhaal over de politieke situatie van Papua en de Molukken kende ik wel. Maar sinds een aantal jaar ben ik mij meer gaan verdiepen in de cultuur van Papua. Dat komt onder andere door de geboorte van mijn dochter, die inmiddels twee jaar oud is. Ik wil haar graag kunnen vertellen over haar afkomst en de Papoea-powervrouwen die haar voorgingen.” Een term die kracht wordt bijgezet wanneer je het familieverhaal van Cheyenne kent.
Heftige familiegeschiedenis
In de jaren ‘50 komt de Molukse opa van Cheyenne in Papua – toen nog Nederlands Nieuw-Guinea – terecht.* Hij is op dat moment ongeveer 20 jaar oud. Eenmaal in Papua wordt hij door Indonesische militairen in zijn nek geschoten en op brute wijze begraven met enkel nog zijn hoofd boven de grond. De oma van Cheyenne, die in het betreffende dorp woont (Takar), ontfermt zich over hem. De opa van Cheyenne overleeft het voorval en er bloeit liefde op tussen hem en de oma van Cheyenne.
In 1962 nemen de politieke spanningen in Papua toe, wanneer Nederland onder internationale druk afstand neemt van deze kolonie. De opa en oma van Cheyenne besluiten het land te ontvluchten, samen met de zeven kinderen van de oma van Cheyenne uit een eerdere relatie. Ze stappen op het vliegtuig maar tijdens de tussenstop op het eiland Biak (Papua) gaat het mis. De ex-schoonfamilie staat niet toe dat de kinderen het land verlaten en nemen uiteindelijk zes van hen mee terug. Zo komt het dat de opa en oma van Cheyenne uiteindelijk met één kind aankomen in Nederland. Daar worden zij ondergebracht in een pension in Dordrecht. In Nederland zullen nog drie kinderen geboren worden.
Gedeeld trauma
Het verlies van haar kinderen is een trauma dat de oma van Cheyenne haar leven lang met zich meedraagt. Heimwee en gemis smoort zij door hard te werken. Maandelijks stuurt zij geld naar Papua om haar kinderen te ondersteunen. Per telegram komt af en toe informatie binnen over hoe het met hen gaat. Helaas zal het nooit zover komen dat zij haar kinderen weer terugziet.
Haar harde werk en het feit dat zij al snel de taal spreekt, wordt gewaardeerd in Nederland. Toch wordt de oma van Cheyenne soms anders behandeld dan anderen. Cheyenne vertelt hierover: “Mensen behandelden mijn oma weleens alsof zij dommer was dan anderen. Dan werd er bijvoorbeeld vanuit gegaan dat zij dingen niet begreep. Maar mijn oma was heel lief en rechtvaardig. ‘Ze weten niet beter’, zei ze dan.”
Tijd heelt wonden
De heftige omstandigheden waaronder de opa en oma van Cheyenne naar Nederland zijn gekomen laten hun sporen na in de familie. Papua wordt als plek geassocieerd met verdriet en pijn. Er is een drempel om opnieuw binding te maken met het land. Wat als er nog meer afscheid en gemis van komt? Sinds een aantal jaar is dit aan het veranderen. Of, zoals Cheyenne het treffend verwoordt: “Er komt ruimte in ons hart om weer met Papua bezig te zijn”.
In 2019 gaat Cheyenne dan ook – helemaal alleen – op reis naar Papua. Dat gaat niet zonder slag of stoot want het is een roerig jaar vol demonstraties en protesten. Maar Cheyenne laat zich er niet door tegenhouden. In Sorong ontmoet zij de broer van haar moeder en vele andere familieleden. Cheyenne: “Het voelde als thuiskomen. Voor het eerst dacht ik ‘hé, hier zijn mensen die op mij lijken!”
Papoea-powervrouwen
Cheyenne en haar vriend, die van Molukse afkomst is, denken veel na over wat zij mee willen geven aan hun dochter. Zo leren ze haar bijvoorbeeld de beginselen van het bahasa aan. Ook hopen zij hun dochter van jongs af aan mee te kunnen nemen naar Papua.
Cheyenne: “Ik geef mijn dochter mee dat Papoea-vrouwen powervrouwen zijn. Kijk maar naar mijn oma. Ondanks alles wat zij heeft meegemaakt bleef zij rechtop staan. De Papoea’s zijn een strijdend volk, maar die fermheid en trots staan ons niet in de weg om verder te komen. Ik zou het fantastisch vinden als mijn dochter later ook alleen naar Papua gaat. Liever daarheen dan naar Rio de Janeiro, dan is zij tenminste bij haar familie.”
*Tussen 1945 en 1962 zijn diverse groepen Molukkers naar Nederland gekomen. Sommigen rechtstreeks, anderen via Nederlands Nieuw-Guinea waar zij korte of langere tijd woonden. Onder welke omstandigheden de opa van Cheyenne in toenmalig Nederlands Nieuw-Guinea terecht is gekomen, is niet precies bekend. Hij heeft er vermoedelijk zo’n 5-10 jaar gewoond.