Dubbelbloed: met kennis van andere culturen, kon ik werken aan genezing van trauma’s
Een vriendelijk en open gezicht kijkt me aan wanneer Miko-Serko Mamoribo-Carels (38) en ik elkaar voor het eerst ontmoeten via Zoom. Eerder al interviewden we zijn apus (oma) Eef Mamoribo, die met haar gezin noodgedwongen in Nederland belandde na de overdracht van Papua in 1962. Wat begint als een gesprek over Papua, mondt al snel uit in een pleidooi voor een inheems perspectief op onze samenleving. Want Miko-Serko voelt zich niet alleen Papoea maar onderdeel van een wereldwijde inheemse beweging.
Het dagelijks leven van Miko-Serko ziet er momenteel anders uit dan pakweg tien jaar geleden. Als activist streed hij het afgelopen decennium voor het behoud van de Papoeacultuur en andere inheemse levenswijzen. Nu heeft hij zijn handen vol aan zijn twee zoons, een tweeling van bijna twee jaar oud. Maar hoewel hij niet meer dagelijks op de barricaden staat, blijft de strijd voor een rechtvaardige, duurzame en spiritueel bewuste samenleving voor hem springlevend. Bijvoorbeeld in zijn werk als ervaringsdeskundige jeugd- en pleegzorg waarbij hij lotgenotencontact verzorgt.
Terechte reprimande
Hoewel we elkaar voor het eerst officieel ontmoeten, is dit niet ons eerste gesprek. In ons interview met Eef Mamoribo noemden we haar nene, het Indonesische woord voor ‘oma’. Dat kwam ons op een terechte reprimande te staan van Miko-Serko: naar goed Biaks gebruik wordt Eef door haar familieleden geen nene maar ‘apus´ genoemd. Nu glimlachen we om de gebeurtenis omdat het een klinkend voorbeeld is van ons gespreksonderwerp: het beschermen, respecteren en uitdragen van inheemse culturen en levenswijzen. Miko-Serko: “Dat apus Eef akkoord gaat met de term nene, is erg typerend voor haar generatie. Zij en haar leeftijdsgenoten hebben heel veel ingeleverd om in een Westers denk- en leefsysteem te passen.” Ik begrijp het gevoel. Het aanpassen van een aanspreekvorm lijkt misschien iets kleins, maar opgeteld bij zoveel andere aanpassingen kan je eigen identiteit worden aangetast.
Stukje levensgeschiedenis
Die bescherming van je eigen identiteit, is ook in het leven van Miko-Serko een zoektocht geweest. De Papoeacultuur hielp hem zijn pleegzorgverleden te verwerken. “Ik groeide als kind van kleur op in een witte omgeving. Maar ik herkende me vaak niet in de Westerse manier van denken en doen. Ik miste de inheemse perceptie op relaties met je gezin, familie maar ook cultuur en natuur.” In de rechtlijnige Westerse wereld ervoer Miko-Serko weinig ruimte voor intuïtie en gevoel. In zijn tienerjaren genoot hij dan ook van de warmte van zijn apus en de saamhorigheid van de Papoea-gemeenschap in Nederland. “Door me te verdiepen in andere culturen zoals de Papoeacultuur, besefte ik dat er meer bestond dan alleen de Westerse realiteit. Zo kon ik werken aan genezing en heling van trauma’s uit mijn verleden.”
“None of us are free, one of us are chained”
Dat inheemse levenswijzen wereldwijd worden bedreigd door Westers denken en handelen, baart Miko-Serko zorgen. “Kolonialisme bestaat nog altijd, het Westen legt nog steeds haar visie op aan anderen. Terwijl we juist hier activisme nodig hebben: we kunnen zoveel leren van inheemse perspectieven op onze problemen zoals bijvoorbeeld klimaatverandering.” Hoewel Miko-Serko in zijn leven veel mensen ontmoet die deze visie delen, mist hij soms het actief handelen vanuit eenheidsbewustzijn: het besef dat we allemaal één zijn. Je kan niet blijven steken bij eigen persoonlijke ontwikkeling. Miko-Serko verwijst naar een zin uit een nummer van Solomon Burke: ‘None of us are free, one of us are chained.’ Wat de ander raakt, raakt jou ook.
Geen Westerse muzikant, wel muziekmaker
Een donkere gedachte? Soms wel, maar Miko-Serko ziet ook lichtpuntjes. We praten verder over een heel mooi en belangrijk onderdeel van de Papoeacultuur: muziek. Het zingen van liederen leerde Miko-Serko van zijn apus, die aan de wieg stond van de zang- en dansgroep Sampari. “Ik heb altijd gedacht dat ik niet kon zingen. Nu besef ik dat dit een Westerse gedachte is. Je hoeft geen muzikant te zijn om muziek te kunnen maken. Van inheemse culturen leren we dat muziek een veel bredere functie heeft. Met muziek en dans kun je verhalen vertellen, jezelf uitdrukken. En het brengt je in verbinding met anderen, jezelf en het universele. Muziek werkte voor mij ook helend, ik kon uitdrukking geven aan mijn gevoel.”
Urban indigenous lifestyle
Terug naar de vader van twee jonge kinderen. Ik vraag Miko-Serko wat hij aan zijn kinderen wil meegeven als het gaat om hun Papoea-roots. “Allereerst geef ik hen de inheemse basisprincipes mee. Ik probeer hen te leren dat ze in contact staan met zichzelf, de natuur en de aarde. Ik geef hen mee dat alles leeft. En natuurlijk zingen en dansen we dagelijks samen. Ik noem het een urban indigenous lifestyle.” Als voorbeeld noemt Miko-Serko de barapen, een traditionele manier van feestvieren uit Papoea waarbij eten wordt bereid in een grondoven. “Ik vind dat we ook op niet-Westerse manieren feest moesten vieren, zoals onze voorouders dat deden. Met eten, muziek, dans en rituelen van onszelf.”
Na afloop van het gesprek ben ik nog even in gedachten verzonken. We hebben nog een weg te gaan voordat we ons één menselijke gemeenschap op deze wereld zullen voelen. Maar als het lukt, dan zou de wereld er wel een stuk mooier uitzien.