Je winkelwagen is momenteel leeg!
Wanneer Marjolijn Veeger (71) na 50 jaar weer voet zet op de bodem van Merauke (Zuid-Papua), voelt ze zich er thuis. “Zou je niet eerst gaan rusten na die lange reis?”, wordt haar voorzichtig gevraagd. Maar Marjolijn besluit meteen te gaan wandelen. Zonder kaart loopt ze volledig op eigen geheugen langs de ‘supermarkt’, het lokale ziekenhuis, haar school en de woning waar ze opgroeide. Haar voeten gaan automatisch de juiste richting uit. “Mijn herinnering bracht me langs de plekken die passen bij de leefwereld van een zevenjarige, daar waar mijn leven zich toen voornamelijk afspeelde.” Met deze anekdote begint Marjolijn haar verhaal over de band met Papua, die al ontstond in haar vroegste jeugd. Tot haar 7e levensjaar woonde zij met haar ouders en broers in Merauke waar haar vader werkte als basisarts.
Van Cuba naar Papua
Marjolijn – inmiddels gepensioneerd – woont in Amsterdam maar is de laatste jaren regelmatig in Papua te vinden. En dat is best bijzonder. Want in eerste instantie duurt het ruim 50 jaar voordat zij besluit terug te gaan naar het land waar ze opgroeide. Een besluit dat bijzonder genoeg aan de andere kant van de wereld ontstaat, tijdens een vakantie in Cuba. “We reden op een zandweg. Ik keek naar de mensen en zei tegen mijn man: “Ik heb het gevoel alsof ik hier eerder ben geweest.” Dat kon natuurlijk niet, maar deze plek haakte in op mijn herinneringen aan Papua.” Ze stapt over haar twijfels heen en samen met haar man Jan reist ze in 2009 voor het eerst naar Merauke dat ze, ondanks alle ontwikkelingen, nog herkent.
Hoe het allemaal begon
Marjolijn groeit op als oudste dochter in een gezin van uiteindelijk acht kinderen. Haar vader is vanwege zijn werk als arts veel op ‘tournee’ in het binnenland. Haar moeder zorgt met hulp van twee ‘huismeisjes’ voor de kinderen. Marjolijn zit op de dorpsschool in de buurt waar zowel Papoea- als Nederlandse kinderen naartoe gaan. In ’58 verhuist het gezin terug naar Nederland. De vader van Marjolijn voelt de politieke onrust dan al groeien. En daarnaast was het voor de kinderen van belang om hun schooltijd in Nederland voort te zetten.
Terug naar het land van jassen en schoenen
Marjolijn kan zich het moment dat het gezin aankomt op Schiphol nog goed herinneren. “Mijn tantes stonden ons op te wachten met jassen in allerlei maten. Ik herinner me vooral nog hoe koud het was. En ik realiseerde me toen al dat het leven hier echt anders was.” Dat nieuwe leven went niet meteen. Het zal bijvoorbeeld nog meermaals voorkomen dat Marjolijn en haar broertje hun schoenen achterlaten in de speeltuin, omdat ze gewend zijn op blote voeten te lopen. En ook de gescheiden jongens- en meisjesschool met een strakke lijn tussen de twee schoolpleinen is flink wennen. “Mijn broertje en ik stonden in het begin hand in hand op de lijn, zodat we in ieder geval elkaar nog hadden in deze vreemde wereld.”
Dokter Veeger
Haar vader heeft lange tijd met gemengd gevoel teruggekeken op hun tijd in Papua. “Hij heeft heel veel tijd en energie gestoken in een opleiding tot dorpsverzorgster voor meisjes uit de kampong. Ze leerden er over moeder- en kindzorg en alle facetten van hygiëne.“ Na hun vertrek zijn door de Geneeskundige dienst in Nederlands-Nieuw-Guinea veranderingen in het zogenaamde ‘experiment’ aangebracht. En daarmee verdween de persoonlijke aandacht die juist zo centraal stond in de opleiding en de zorg in de kampongs.” Jaren later zal Marjolijn een aantal vrouwen ontmoeten die de opleiding gevolgd hebben en als dorpsverzorgster in hun kampong aan de slag zijn gegaan. En wat blijkt? Ze kijken met veel plezier terug op hun werk en alle kinderen van deze vrouwen zijn naar school gegaan. En nog steeds ontmoet Marjolijn tijdens haar reizen mensen die positieve herinneringen aan ‘dokter Veeger’ met haar delen. Zo staat ze regelmatig oog in oog met de nalatenschap van het werk van haar ouders.
Jongeren in Papua aan zet
Ondanks de mooie herinneringen, plaatst Marjolijn wel een kanttekening: “Papua was een heel fijne plek om op te groeien. Maar je moet het land niet romantiseren. Nog steeds gaan veel kinderen, met name in het binnenland, niet naar school en er is veel mis in de samenleving.” Daarom besluiten Marjolijn en Jan al snel na hun eerste reis zich in te zetten voor de stichting Papoeajeugd naar School (PJNS)*. Op het moment van schrijven zijn ze net drie weken terug van hun meest recente werkbezoek aan Papua. “Ons netwerk in Merauke bestaat steeds meer uit jonge mensen die iets willen betekenen voor hun eigen volk. Ze zijn ontzettend gedreven en dat geeft me zoveel energie!”
Die energie probeert Marjolijn door te geven aan de mensen in Nederland. Haar kinderen kennen de verhalen uit Papua en leven mee met het werk voor PJNS. En de tifa’s (red: trommels), grasrokken en foto’s in huis spreken natuurlijk tot de verbeelding van de kleinkinderen. “Ook onze vrienden en kennissen horen graag onze reisverhalen. Ik denk ook weleens bij mezelf: Veeger, nu een keer niét over Papua praten.”
*Papoeajeugd naar School zet zich in voor onderwijs en de ontwikkeling van kinderen en jongeren in Merauke en de omliggende regio. Jaarlijks worden zo’n 900 kinderen en jongeren geholpen middels een individuele bijdrage en/of een project.