“Pa–poe–a?” herhaalt ze met bijzonder veel nadruk op de ‘oe’. “Irian Jaya zegt me nog wel wat, maar Nederlands Nieuw-Guinea.. wat onhandig dat ze zo vaak van naam zijn gewisseld. Dan is het ook niet zo gek dat weinig mensen dat eiland kennen.” Ze neemt nog een hap gestoomde rijst en kijkt me vragend aan. Ik was die dag eerder vanaf werk naar huis gegaan om het eten op tijd af te hebben voor onze gast.   

Haar directheid raakt me als een mokerslag. Even staar ik haar verbluft aan. Hoor ik dat wel goed? In mijn binnenste begint iets te borrelen. Ik weet dat veel mensen open- en eerlijkheid een belangrijke waarde vinden. Nuchterheid is een eigenschap die in deze cultuur aangemoedigd wordt. Moet ik ook gewoon zeggen waar het op staat? Uitleggen dat het hier niet over een staaltje slechte marketing gaat? Dat ‘Pa–poe–a‘ speelbal is geweest van allerlei machthebbers die elk hun eigen label op het land hebben geplakt? Dat elk onderdeel van de Papoea-identiteit de kiem in gesmoord wordt, tot de naam van hun eigen land aan toe? 

Ik weet het niet. Feiten vertellen, dat lukt nog wel. Maar hoe geef je woorden aan het gevoel onderdeel te zijn van een land dat bijna niemand van jouw generatie nog kent? Ontheemd. Het is alsof iemand het woord in mijn oor fluistert. Ik voel me niet thuis in deze situatie, ik voel me ontheemd.    

Feiten vertellen, dat lukt nog wel. Maar hoe geef je woorden aan het gevoel onderdeel te zijn van een land dat bijna niemand van jouw generatie nog kent?

Eerlijk is eerlijk, Papua voelt ook niet altijd als ‘thuis’. Het is 2014 en na een reis van 20 uur sta ik eindelijk weer met beide voeten op de grond. Ik ben alleen, gewapend met een notitieblokje, afgereisd naar het zuiden van Papua om er als antropoloog in spe onderzoek te doen. Terwijl ik naast met mijn tante plaatsneem op de gehavende achterbank van het gele taxibusje, kijk ik naar de veranderde straten van Merauke. In de gezichten van de mensen zoek ik naar iets bekends, maar ik vind het niet meteen. In mijn basic bahasa begroet ik de familie die me opwacht. Mijn zinnen missen hun nuance omdat ik niet op woorden kan komen. En zelfs de rijst smaakt anders dan die uit de rijstkoker van mijn moeder. Regelmatig bekruipt me het gevoel dat ik anders denk, handel en kies dan de mensen om mij heen. Het gevoel dat ik het verkeerd doe. Ik voel me.. ontheemd.  

Onze gast weet niet dat ze gered is van de situatie door mijn conflict vermijdende karakter. Zijn dat mijn roots?

Mijn man kijkt me vragend aan. Ik besef me dat ik stilgevallen ben. Onze gast heeft geen benul van wat zich zojuist in mijn hoofd heeft afgespeeld. Ik schep haar nog een keer op en tover ik een glimlach op mijn gezicht. “Ach het is inderdaad ook een beetje verwarrend, al die verschillende namen voor één eiland”, antwoord ik. Van slechte gastvrijheid zal niemand me kunnen beschuldigen. Onze gast weet niet dat ze gered is van de situatie door mijn conflict vermijdende karakter. Zijn dat mijn roots? Ik weet het niet. Maar nuchter- en directheid, dát zit in ieder geval niet in mijn genen.