Tijdens haar reis langs sporen van Papua in Nederland, is Vera een ongemakkelijke vraag bekropen. Hoe komt het dat deze geschiedenis, die in Nederland zo onbekend is, bij de mensen in Papua zelf nog springlevend is? Dit verhaal is niet compleet zonder een blik op Papua vandaag de dag. Nico Jouwe schuift weer aan om hierover mee te praten. 

Foto: Multimedia archief Stichting Papoea Cultureel Erfgoed

Met hun lange staarten, bijzondere verenkleed en kroontjes op hun kopjes, stelen paradijsvogels elke show. Dat komt tot een absoluut hoogtepunt tijdens het paringsseizoen. Een ware dance battle op het hoogst denkbare niveau vindt plaats. Stoere mannetjes draaien, schuifelen, springen, hoppen en hangen, om de aanwezige vrouwtjes te versieren. Maar, wat heeft deze uiterst theatrale vogel met zijn vele moves te maken met Papua? We vragen Marc Argeloo, natuurhistoricus en fervent vogelaar, alles over dit bijzondere wezen en zijn band met Papua.

Bron: Blijdorper Bende

Geluidsfragment: Roep van een kleine paradijsvogel (privé-collectie Marc Argeloo), ingezonden fragmenten door Suzanne van der Velden en Melvin Ireeuw. 

Muziek: Osofa Ipyum door Bulan Sumbari 

Foto’s: privé-collectie + afbeelding 4: Bodil Anaïs Fotografie

Wanneer voel je je Nederlands? En wanneer juist Papoea? Dat is een lastige vraag om te beantwoorden. En juist als woorden tekortschieten, worden rituelen belangrijk. Met Maria Tuni praten we over het vieren, herdenken en uitdrukken van cultuur. Handelingen waarmee symbolische sporen van Papua worden getrokken in de grond waarop we staan. Van Limburg tot aan Groningen, waar Maria’s wieg stond.

Muziek: ‘It is’, gezongen door Maria Tuni (privé-opname)

Foto’s: privé-collectie

Samen met Indy Manusaway lopen we rond in het Wereldmuseum in Amsterdam. Musea zijn misschien wel de plekken in Nederland waar de sporen van Papua het meest tastbaar worden. Want zo onbekend als veel mensen zijn met Papua als land, zo wereldberoemd is haar verfijnde houtsnijwerk. Welk beeld van Papua wordt met al dit erfgoed geschetst? We spreken erover door met Hermien de Bruijn-Franken, initiatiefnemer van een huiskamermuseum over Papua in Almelo. 

Heb je zelf spullen uit Papua/Nieuw-Guinea waar je een goede bestemming voor zoekt? Stichting Hapin – Papua Support Foundation gebruikt gedoneerde spullen om lokale projecten en studiebeurzen in Papua zelf te ondersteunen. 

Soms hoef je voor het zoeken naar je afkomst, niet ver van huis. Sterker nog, verhalen van je ouders, opa of oma zijn misschien wel de meest waardevolle bron van informatie. Verhalen die gedeeld worden op een moment dat je het niet verwacht, gewoon aan de keukentafel. Louisa Ofide heeft zich de kunst van het verhalen vertellen goed eigen gemaakt. We spreken elkaar onder de rook van Rotterdam, in Maassluis. Louisa heeft ook een Papoea-naam: Sirimeng. Het betekent ‘medicijnvrouw’, iemand die met kennis van kruiden en planten kan genezen.

Foto’s: privé-collecties (foto 2: gemaakt door Jazzmin Ofide)

Tot nu toe hoorde je vooral verhalen van families die Nieuw-Guinea verlieten en naar hier kwamen. Maar de gedeelde geschiedenis van Nederland en Papua begint natuurlijk eerder; Papoea’s zijn hier, omdat de Nederlanders éérst naar hun land kwamen. In de jaren ’50 en ’60 maakten tienduizenden mensen– om verschillende redenen – de oversteek naar Nederlands Nieuw-Guinea om er te wonen en werken. Waaronder de opa en oma van Jeroen Krul. We spreken elkaar in Utrecht, voor ons allebei een thuiswedstrijd.

Illustratie/foto: Jeroen Krul (www.jeroenkrul.nl)

Zoeken naar sporen van Papua in Nederland kan voelen als zoeken naar een speld in een hooiberg. Dat is anders voor Naftali Rumpaisum. Hij groeide op in Nieuwegein binnen een hechte gemeenschap van Papoeafamilies. Naftali herinnert zich nog levendig de wekelijkse avonden in het buurthuis. Er werd muziek gemaakt, gedanst, gezongen, gevierd en herinnerd, lief en leed gedeeld, door oud én jong. Omdat hij tegenwoordig niet meer in Nieuwegein maar in Londen woont, spreken we elkaar telefonisch.

Foto’s: privé-collecties

Twee jaar geleden maakte Indy voor het eerst die reis van duizenden kilometers naar de andere kant van de wereld. Op zoek naar de sporen van haar opa in, wat nu Papua heet. Ruim zestig jaar eerder, maakte haar opa dezelfde reis in omgekeerde richting. Maar, waarom wil Indy eigenlijk naar Papua? Die vraag houdt haar een tijd lang bezig. We praten erover door in haar woonplaats, Amsterdam.

Foto’s: privé-collecties

In 1962 trekken honderden mensen vanuit Nederlands Nieuw-Guinea, vaak halsoverkop, naar Nederland. In dat jaar vertrekt Nederland uit deze kolonie. Yvonne Carels is één jaar oud wanneer ze op de arm van haar moeder de loopplank van het schip afkomt. We blikken samen met haar terug op de plek waar het voor hen allemaal begon: de Sumatrakade in Amsterdam.

Foto 1 & 3: Nationaal Archief

We beginnen bij het begin. In de Nederlandse geschiedenisboeken vind je dit verhaal niet. Als je in Papua meer wilt weten over je voorgeschiedenis, dan ga je naar de ‘oudsten’ van je dorp of stam. Wijze mensen die het collectief geheugen zijn van hun gemeenschap. In deze eerste aflevering vragen we ‘oudste’ Nico Jouwe het hemd van het lijf over die gedeelde geschiedenis van Nederland en Papua.

Foto’s: privé-collecties

Vera Wesseling heeft Nederlandse wortels én Papoea-roots. Maar het valt niet mee om roots te hebben in een land dat bijna niemand van jouw generatie nog kent. In Sporen van Papua gaat ze op zoek naar plekken die herinneren aan de gedeelde geschiedenis van Nederland en Papua. Verschillende gasten schuiven aan om te vertellen over letterlijke en symbolische plekken die hen verbinden met hun Papoea-afkomst.

Foto: Maya Matu